Przekształcenia i restrukturyzacje

Często otrzymanie pisma od komornika powoduje panikę. W społeczeństwie panuje przekonanie, że postępowanie egzekucyjne, to już tak zwany „koniec Świata”. Warto mieć jednak świadomość, że dłużnik względem którego wszczęto postępowanie komornicze, może skorzystać z wielu środków – faktycznych i prawnych – dla poprawienia swojej sytuacji. Przede wszystkim należy pamiętać, że postępowanie egzekucyjne uregulowane jest szeregiem przepisów, do których stosować  się musi tak wierzyciel jak i sam organ egzekucyjny. Oznacza to nie tylko, że nie może ono być prowadzone dowolnie według uznania wierzyciela czy też komornika, ale również – że mogą pojawić się w nim błędy, stanowiące podstawę do zakwestionowania danej czynności lub całego postępowania. Na każdym etapie postępowania dłużnik może skorzystać z różnych środków ochrony przed ewentualnymi błędami komornika, tak aby postępowanie przebiegało zgodnie z prawem i bez szkody dla dłużnika. Podjęcie decyzji w zakresie odpowiednich działań należy poprzedzić wnikliwą analizą stanu faktycznego.  

Gdy nie wiedziałeś o toczącym się procesie

  Poszukiwanie naruszeń należy rozpocząć od podstawy postępowania komorniczego, czyli od tytułu egzekucyjnego. Jego istnienie stanowi warunek rozpoczęcia działań egzekucyjnych i może się okazać, że to tytuł  jest wadliwy. Co do zasady na etapie postępowania egzekucyjnego, jest już za późno na wchodzenie w polemikę co do zasadności długu czy jego wysokości, gdyż odpowiednim momentem na to było postępowanie sądowe. Jednak w praktyce często zdarzają się sytuacje, gdy dłużnik dopiero od komornika dowiaduje się o wcześniej toczącym się procesie. Może to mieć miejsce zwłaszcza w razie zmiany adresu zamieszkania lub siedziby. Dłużnik nie jest w takiej sytuacji bezbronny i może skorzystać ze środków przewidzianych na wypadek, gdyby strona nie dokonała czynności procesowej (m.in. złożenia apelacji) w terminie nie ze swojej winy. W takiej sytuacji dłużnik powinien złożyć do sądu wniosek o przywrócenie terminu do złożenia środka zaskarżenia, wnieść ten środek zaskarżenia i jednocześnie złożyć wniosek o zabezpieczenie poprzez  zawieszenie egzekucji do czasu rozpoznania przez sąd wniosku. Podkreślić należy, że bardzo ważne jest tutaj sprawne działania dłużnika, gdyż na złożenie wniosku dłużnik ma tylko tydzień, od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu, tj. od kiedy dowiedział się o wydaniu wyroku. Jednocześnie należy złożyć wniosek do komornika o zawieszenie lub całkowite umorzenie egzekucji. W sytuacji, gdy komornik nie podejmie właściwych działań dłużnik ma prawo skorzystać z instytucji skargi na czynności komornika.  

A może jednak współpraca?

  Jeśli okaże się, że dochodzone roszczenie jest w pełni uzasadnione, trzeba pamiętać, że nie musi to oznaczać zajęcia kont, czy też licytacji nieruchomości przez komornika. Bowiem dłużnik nadal ma możliwość podjęcia rozmów z wierzycielem i dokonania spłaty wprost na jego ręce. Podmiot, na którego wniosek wszczęto egzekucję, może na każdym etapie postępowania zawnioskować o wstrzymanie czynności komorniczych. Ta możliwość zależy jednak oczywiście od relacji, w jakich pozostajemy z wierzycielem gdyż to wierzyciel jest podmiotem od którego decyzji zależy podjęcie działań przez komornika. Jeśli dłużnik rozważa, dlaczego miałby rozmawiać z wierzycielem, który utrudnia mu życie, warto uwzględnić, że egzekucja komornicza jest rozwiązaniem generującym dodatkowe wysokie koszty dla dłużnika, a bezpośrednia spłata zadłużenia zwykle okazuje się o wiele korzystniejsza. Wynika to nie tylko z obowiązku ponoszenia kosztów komorniczych, które obciążają dłużnika, ale też z tego, że egzekucja opiera się często na licytacji ruchomości i nieruchomości dłużnika. Cena wywoławcza w razie takiej sprzedaży może być nawet o 1/3 niższa od faktycznej wartości rzeczy zajętych przez komornika. Oznacza to, że w razie licytacji dłużnik nie tylko straci swój majątek, ale też – że suma uzyskana z jego sprzedaży nie pokryje długów w takiej wysokości, w jakiej byłoby to możliwe w razie sprzedaży na wolnym rynku. Dlatego też warto podjąć rozmowy z dłużnikiem, celem podjęcia ugody i ustalenia zasad spłaty zadłużenia.  

Środki ochrony przed komornikiem

  Jeśli dłużnik jednak nie będzie w stanie porozumieć się z wierzycielem i ściągnięcie należności będzie odbywało się przez komornika, należy pamiętać, że przysługują mu odpowiednie środki ochrony przed egzekucją. Choć postępowanie egzekucyjne ma charakter przymuszający i ma na celu ściągnięcie należności dla wierzyciela, to musi opierać się na zasadach określonych przepisami, a środki ochrony prawnej przysługują również słabszej stronie tego postępowania. Podstawową zasadą egzekucji jest to, że nie może ona pozbawiać dłużnika środków do życia. Dlatego też przed zajęciem chronione są m.in. świadczenia i zasiłki przyznawane w ramach pomocy państwa, kwota najniższego krajowego wynagrodzenia i te własności dłużnika, które są mu niezbędne do wykonywania pracy zarobkowej. Inną z zasad jest ta, że egzekucja nie powinna również odbywać się z pokrzywdzeniem osób trzecich, które dotknięte zostały czynnościami podjętymi przez komornika. W celu realizacji tych i innych zasad, a tym samym dla zapewnienia ochrony dłużnika (i osób trzecich), przepisy wprowadzają możliwość skorzystania z odpowiednich środków, m.in. z zażalenia na postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności, powództwa przeciwegzekucyjnego,  czy skargi na czynność komornika. Możliwe jest również zawieszenie, a nawet umorzenie postępowania komorniczego. Należy mieć jednak świadomość tego, że z uwagi na wielość tych środków oraz przez wzgląd na to, że czynności te mają nie tylko różny cel, ale również - że skorzystanie z nich uzależnione jest od wystąpienia różnych przesłanek, bardzo istotna jest prawidłowa ocena sytuacji i dobranie rozwiązania adekwatnego do sytuacji dłużnika.  

Czy wszystkie chwyty są dozwolone?

  W podsumowaniu powyższych rozważań dotyczących ochrony przed egzekucją, wspomnieć należy, że podejmowane przez dłużnika działania w tym zakresie, muszą być zgodne z prawem oraz nie mogą mieć na celu umożliwienia czy nawet utrudnienia wierzycielowi dochodzenia jego wymagalnych należności. Wykonywanie czynności mających na celu ukrycie lub wyzbycie się majątku może prowadzić bowiem nie tylko do ich uznania za bezskuteczne (na skutek skargi pauliańskiej), ale też do odpowiedzialności karnej przebiegłego dłużnika.