Sprzedaż firmy

21.05.2020

Łączenia spółek, Due diligence

M & A. Fuzje i przejęcia – przetrwanie w dobrym stylu.

Kodeks spółek handlowych przewiduje dwa sposoby połączenia spółek:

łączenie przez przejęcie (per incorporationem, inaczej inkorporacja lub wcielenie) – polegające na przeniesieniu całego majątku spółki (przejmowanej) na inną spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej – zgodnie z zgodnie z art. 492 § 1 pkt 1 ksh, w wyniku tego połączenia spółka przejmowana traci byt prawny;

łączenie przez zawiązanej nowej spółki kapitałowej (per unionem) – polegające na zawiązaniu spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek za udziały lub akcje nowej spółki – zgodnie z art. 492 § 1 pkt 2 ksh, w wyniku tego połączenia obydwie łączące się spółki ulegają rozwiązaniu bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego.

Niezależnie od sposobu połączenia, spółka powstała w wyniku przeprowadzonego połączenia wchodzi we wszystkie prawa i zobowiązania połączonych spółek. W przypadku połączenia przez przejęcie będzie to spółka przejmująca, zaś w przypadku połączenia per unionem będzie to nowo zawiązana spółka. Istotną kwestią jest, iż spółka, która została przejęta lub spółka, której majątek został przeniesiony na nowo zawiązaną spółkę, traci swój byt prawny czego skutkiem jest wykreślenie z Krajowego Rejestru Przedsiębiorców. Kodeks spółek handlowych dopuszcza łączenie się spółek osobowych i kapitałowych, jednakże spółką przejmującą albo nowo zawiązaną nie może być spółka osobowa. Ponadto, zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych nie może uczestniczyć w procesie połączenia spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, ani spółka w upadłości. Połączenie następuje z dniem wpisania połączenia do rejestru właściwego według siedziby, odpowiednio spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej. Fuzje i przejęcia (mergers and acquisitions, M&A) to znakomita droga ekspansji przedsiębiorstwa, w szczególności zaś w dobie kryzysu gospodarczego, który sprzyja konsolidacjom. Celem fuzji spółek kapitałowych jest połączenie niezależnych przedsiębiorstw przez nie prowadzonych. Przedsiębiorstwa te mają określoną wartość i mogą być przedmiotem transakcji. Za każdym tego typu procesem stoją określone motywy, jak chociażby realizacji strategii rozwojowej przedsiębiorstw, zwiększenie udziału w rynku czy też zwiększenie skali i zasięgu prowadzonej działalności oraz poprawa płynności i rentowności. Transakcje M&A stanowią niezwykle atrakcyjną formę wzrostu małych, średnich i dużych przedsiębiorstw. Jednakże w odniesieniu do tych ostatnich pewne dodatkowe utrudnienia mogą pojawić się ze strony organów nadzorujących rynek, w tym w szczególności urzędów monopolowych. Z uwagi na złożoność transakcji M&A ich prawidłowe przeprowadzenie, w braku profesjonalnego wsparcia, obarczone jest znacznym ryzykiem niepowodzenia. Niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa decydującego się na przeprowadzenie transakcji M&A, zasadniczą kwestią jest przeprowadzenie analizy due diligence. Analiza ta umożliwi potencjalnemu nabywcy na weryfikację prawidłowości działania przez podmiot przejmowany oraz ograniczy lub zminimalizuje na przyszłość wystąpienie ryzyk prawnych związanych z dotychczasowymi działaniami przejmowanego przedsiębiorstwa. Raport due diligence określający kondycję przedsiębiorstwa pozwoli zatem potencjalnemu inwestorowi podjąć racjonalną decyzję co do planowanej inwestycji oraz prawidłowo zaplanować przeprowadzenie transakcji M&A. Wiedza zaczerpnięta przez inwestora z badania due diligence umożliwi bowiem identyfikację i oszacowanie ryzyka związanego z planowanym połączeniem, co z kolei przełoży się na możliwość wypracowania odpowiedniej strategii negocjacyjnej z kontrahentem. Oczywiście każdy z raportów przygotowywany jest dla konkretnej transakcji i w konkretnym przypadku może różnić się zakresem analizy prawnej – w tym podatkowej, finansowej i rachunkowej, konkurencyjności, sposobu wyceny czy też analizy technicznej lub technologicznej. Badanie due diligence jest zatem jednym z podstawowych elementów prawidłowego przeprowadzenia transakcji fuzji i przejęć, bowiem daje ogólny obraz kondycji finansowej spółki. Każda transakcji, a w szczególności tak skomplikowana jak transakcje M&A, wiąże się z określonym ryzykiem dla inwestora. Ryzkiem, którego nie da się całkowicie wyeliminować. Zatem duży akcent w procedurze połączenia należy położyć na fazę czynności przygotowawczych poprzedzających podjęcie uchwał o połączeniu. W praktyce faza ta przekłada się na zlecenie przeprowadzenia badania due diligence wykwalifikowanym podmiotom. Motyw przeprowadzenia transakcji M&A może się różnić w zależności od inwestora, tj. czy będzie to inwestor strategiczny czy finansowy. Pierwszy z nich, zwykle nabywa przedsiębiorstwo chcąc zintegrować nabywany podmiot z grupą kapitałową oraz mieć realny wpływ na zarządzanie nim. Drugi natomiast zwykle skupia się na zaangażowaniu kapitału w nabywane przedsiębiorstwo w celu uzyskania zysku z jego działalności w przyszłości. Inwestorzy strategiczni kierują się zatem chęcią rozwoju i rozbudowy prowadzonej działalności gospodarczej. Istotne jest dla tej grupy inwestorów przejęcie kanałów dystrybucji oraz klienteli. Natomiast inwestorzy finansowi skupiają się głównie na uzyskaniu zysku z przyszłej odsprzedaży nabywanego przedsiębiorstwa. Jak wspomniano powyżej, transakcje fuzji i przejęć stanowią jeden z głównych sposobów rozwoju i wzrostu przedsiębiorstw. Fuzje i przejęcia niejednokrotnie pozwalają na zwiększenie skali działalności przedsiębiorstwa, co z kolei przekłada się na zwiększenie udziału w rynku. Kolejnym istotnym aspektem jest możliwość ograniczenia lub wyeliminowania konkurencji. Przejmowane przedsiębiorstwo może umożliwić również zdobycie klientów na nowych rynkach, na których wejście – w związku z przeprowadzoną transakcją – jest łatwiejsze, tańsze i przede wszystkim obarczone mniejszym ryzykiem. Zakup pozyskanych w ten sposób aktywów przedsiębiorstwa pozwala na pozyskanie nowych kompetencji i know-how oraz w rezultacie poszerzenie oferty w danej dziedzinie. Nie można również tracić z pola widzenia faktu, że przeprowadzenie transakcji M&A stanowić może formę inwestycji poprzez wykorzystanie wolnych środków, szczególnie w branżach, w których możliwości inwestycyjne są ograniczone. Przedsiębiorcy coraz częściej kierują się również chęcią ekspansji na rynki zagraniczne, co umożliwia procedura transgranicznego łączenia spółek. Połączenia przedsiębiorstw z uwagi na wieloaspektowość procedury stanowią decyzje strategiczne dla dalszej działalności przedsiębiorstw, dlatego też ich przeprowadzenie wymaga dokładnej i wieloaspektowej analizy. Niezwykle istotne jest również rozumienie motywów i podłoża przeprowadzenia transakcji fuzji i przejęć ze strony sprzedającego, gdyż również one wpłyną pośrednio na wartość transakcji. Sprzedający może być motywowany chęcią zbycia przedsiębiorstwa przynoszącego straty oraz likwidacja przedsiębiorstwa, chęć pozyskania gotówki czy też chęcią uniknięcia wrogiego przejęcia. Z dużym prawdopodobieństwem liczba transakcji M&A zmaleje w czasie kryzysu gospodarczego spowodowanego epidemią koronawirusa, jednakże wychodzenie z fazy kryzysu może wiązać się z łączeniem się spółek przez przejęcie. Przedsiębiorstwa, które nie poradziły sobie z kryzysem a jednocześnie posiadają potencjał gospodarczy, mogą być przejmowane przez spółki posiadające większy udział w rynku. Zbliżający się kryzys gospodarczy może wymusić na przedsiębiorcach konieczność restrukturyzacji przedsiębiorstwa oraz niejednokrotnie modelu jego działalności.