Sprzedaż firmy

Koncentracja kapitału jest częstym zjawiskiem we współczesnej gospodarce rynkowej.  Procesy koncentracji kapitału związane są ze zwiększeniem pozycji na rynku. Dokonują się poprzez połączenia spółek, a także poprzez tworzenie wspólnych przedsiębiorstw czy przedsiębiorców. Transakcje połączenia spółek prowadzą albo do połączenia
się aktywów dwóch niezależnych podmiotów w jednym podmiocie (fuzja), albo do przejęcia jednego podmiotu przez inny istniejący podmiot (przejęcie). Kolejnym przykładem koncentracji kapitału jest tworzenie przez przedsiębiorców tzw. joint ventures (wspólnych przedsięwzięć), w celu realizacji określonego projektu lub wspólnego celu, kiedy każdy z podmiotów zachowuje samodzielność. Wspólne przedsięwzięcie to najczęściej porozumienie, w którym co najmniej dwa podmioty podejmują wspólnie określoną działalność gospodarczą, której nie byłyby w stanie realizować samodzielnie. Abstrahując od niezaprzeczalnych korzyści jakie niosą za sobą transakcje połączenia spółek, mogą one powodować ograniczenie  konkurencji na rynkach właściwych. Jednym z podstawowych zadań Prezesa UOKiK jest kontrola koncentracji i przeciwdziałanie powstawaniu podmiotów lub struktur rynkowych, których pozycja może zagrażać innym podmiotom.

Obowiązek zgłoszenia

Połączenie spółek to zazwyczaj skomplikowany proces, który w niektórych przypadkach może wymagać wystąpienia do Prezesa UOKiK o udzielenie zgody na dokonanie koncentracji. Postępowanie w sprawie koncentracji inicjuje zgłoszenie zamiaru dokonania koncentracji. Istotne jest zatem zgłoszenie zamiaru jej przeprowadzenia, zanim zostanie ona dokonana. W praktyce ustalenie odpowiedniego momentu
na dokonanie zgłoszenia transakcji może okazać się problematyczne. Z pomocą mają przyjść Wyjaśnienia UOKiK w sprawie kryteriów i procedury zgłaszania zamiaru koncentracji UOKiK.

Zamiar koncentracji podlega zgłoszeniu Prezesowi UOKiK, gdy:

1. łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 mld euro; lub
2. łączny obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 mln euro.

Obowiązek zgłoszenia Prezesowi UOKiK dotyczy zamiaru koncentracji dotyczy następujących stanów faktycznych:

1. połączenia dwóch lub więcej samodzielnych przedsiębiorców;
2. przejęcia - przez nabycie lub objęcie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów lub w jakikolwiek inny sposób - bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad jednym lub więcej przedsiębiorcami przez jednego lub więcej przedsiębiorców;
3. utworzenia przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy;
4. nabycia przez przedsiębiorcę części mienia innego przedsiębiorcy (całości lub części przedsiębiorstwa), jeżeli obrót realizowany przez to mienie w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej równowartość 10 000 000 euro.

Wyłączenie spod obowiązku zgłoszenia

Ustawa wskazuje przypadki, w których pomimo spełnienia przesłanej, o którym mowa powyżej, zamiar koncentracji nie podlega notyfikacji Prezesowi UOKiK. Katalog tych wyłączeń stanowi zamkniętą listę ośmiu następujących przypadków:

• przejęcia kontroli nad przedsiębiorcą, którego obrót nie przekroczył na terytorium RP w żadnym z dwóch lat poprzedzających zgłoszenie równowartości 10 mln euro,
• utworzenia przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy, jeżeli obrót żadnego z tych przedsiębiorców nie przekroczył na terytorium RP w żadnym z dwóch lat poprzedzających zgłoszenie równowartości 10 mln euro,
• połączenia dwóch lub więcej samodzielnych przedsiębiorców, jeżeli obrót żadnego z tych przedsiębiorców nie przekroczył na terytorium RP w żadnym z dwóch lat poprzedzających zgłoszenie równowartości 10 mln euro,
• przejęcia kontroli nad przedsiębiorcą lub przedsiębiorcami należącymi do jednej grupy kapitałowej oraz jednocześnie nabycia części mienia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców należących do tej grupy kapitałowej, jeżeli obrót przedsiębiorcy lub przedsiębiorców, nad którymi ma nastąpić przejęcie kontroli, i obrót zrealizowany przez nabywane części mienia nie przekroczył łącznie na terytorium RP w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równowartości 10 mln euro,
• czasowego nabycia lub objęcia przez instytucję finansową akcji albo udziałów
  w celu ich odsprzedaży, jeżeli przedmiotem działalności gospodarczej tej instytucji jest prowadzone na własny lub cudzy rachunek inwestowanie w akcje albo udziały innych przedsiębiorców, pod warunkiem, że odsprzedaż ta nastąpi przed upływem roku od dnia nabycia lub objęcia, oraz że:
• instytucja ta nie wykonuje praw z tych akcji albo udziałów, z wyjątkiem prawa do dywidendy, lub
• wykonuje te prawa wyłącznie w celu przygotowania odsprzedaży całości
  lub części przedsiębiorstwa, jego majątku lub tych akcji albo udziałów,
•  czasowego nabycia lub objęcia przez przedsiębiorcę akcji lub udziałów w celu

zabezpieczenia wierzytelności, pod warunkiem że nie będzie on wykonywał praw z tych akcji lub udziałów, z wyłączeniem prawa do ich sprzedaży,

• koncentracji następującej w toku postępowania upadłościowego, z wyłączeniem przypadków, gdy zamierzający przejąć kontrolę lub nabywający część mienia jest konkurentem albo należy do grupy kapitałowej, do której należą konkurenci przedsiębiorcy przejmowanego lub którego część mienia jest przejmowana,
• przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej.

Postępowanie przed Prezesem UOKiK

Postępowanie antymonopolowe toczące się przed Prezesem UOKiK jest dwuetapowe. Zgłoszenia zamiaru koncentracji dokonują wyłącznie jej aktywni uczestnicy, tzn. te podmioty, które łączą się, przejmują kontrolę, nabywają mienie, tworzą nowego przedsiębiorcę. Postępowanie antymonopolowe w sprawach koncentracji powinno być zakończone w terminie miesiąca od dnia jego wszczęcia. Jednak w sprawach:

1. szczególnie skomplikowanych,
2. co do których z informacji zawartych w zgłoszeniu zamiaru koncentracji lub innych informacji, w tym uzyskanych przez Prezesa Urzędu w toku prowadzonych postępowań, wynika, że istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo istotnego ograniczenia konkurencji na rynku w wyniku dokonania koncentracji lub
3. wymagających przeprowadzenia badania rynku, termin zakończenia postępowania ulega przedłużeniu o 4 miesiące (drugi etap postępowania).

W sprawach, w których istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo istotnego ograniczenia konkurencji na rynku w wyniku dokonania koncentracji, Prezes Urzędu przedstawia przedsiębiorcy lub przedsiębiorcom uczestniczącym w koncentracji zastrzeżenia wobec tej koncentracji. Przedstawienie zastrzeżeń wymaga uzasadnienia. Przedsiębiorca może ustosunkować się do zastrzeżeń w terminie 14 dni od dnia ich doręczenia. Prezes Urzędu, na uzasadniony wniosek przedsiębiorcy, przedłuża ten termin o nie więcej niż 14 dni. Prezes Urzędu, w drodze decyzji, może zakazać koncentracji, jeśli w wyniku jej dokonania konkurencja na rynku zostanie istotnie ograniczona, w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku. Jeśli natomiast transakcja rodzi zastrzeżenia na gruncie przepisów o ochronie konkurencji, Prezes UOKiK może wskazać warunki, które powinny zostać spełnione
w celu uzyskania zgody na koncentrację.

Jak wynika z powyższego, podstawą przeprowadzenie bezpieczniej transakcji jest weryfikacja czy zachodzi konieczności zgłoszenia koncentracji, a jeśli tak - przygotowanie zgłoszenia koncentracji. Przygotowanie wniosku dotyczącego zgłoszenia koncentracji jest wysoce sformalizowane. Co szczególnie istotne, przedsiębiorcy  biorący udział w transakcji podlegającej procedurze zgłoszenia powinni powstrzymać się z dokonaniem transakcji do czasu wydania decyzji przez Prezesa UOKiK lub do czasu upływu terminu na rozpatrzenie sprawy przez ten organ. Niezgłoszenie koncentracji może oznaczać dla przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu. Należy również pamiętać o art. 20b ustawy o KRS, który nakazuje w przypadku gdy wpis do rejestru przedsiębiorców KRS uzależniony jest od zgody Prezesa UOKiK
na dokonanie koncentracji, udzielonej na podstawie przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, sąd wyda postanowienie o wpisie do rejestru, jedynie na podstawie decyzji Prezesa UOKiK o wydaniu zgody na dokonanie koncentracji albo, gdy przedsiębiorca złożył oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej, że zamiar koncentracji nie podlegał obowiązkowi zgłoszenia. Dokonanie wpisu jest więc uzależnione od przedłożenia przez przedsiębiorcę decyzji Prezesa UOKiK o wydaniu zgody na dokonanie koncentracji albo oświadczenia przedsiębiorcy (pod rygorem odpowiedzialności karnej), że zamiar koncentracji nie podlega obowiązkowi zgłoszenia. W wypadku gdy zamiar koncentracji nie podlega zgłoszeniu Prezesowi UOKiK, do wniosku o wpis połączenia spółek do rejestru należy dołączyć oświadczenie członków zarządów łączących się spółek.