Sprzedaż firmy
Czy możliwy jest podział spółki bez ryzyka?
Obowiązujące przepisy odmiennie regulują towarzyszącą restrukturyzacją spółek sukcesję uniwersalną w ujęciu cywilistycznym i sukcesję podatkową.
Przewidziane w przepisach k.s.h. zasady dotyczące sukcesji uniwersalnej nie budzą większych wątpliwości, w przeciwieństwie do przepisów podatkowych. Regulacje prawa handlowe nie nakładają szczególnych wymogów dla zaistnienia sukcesji uniwersalnej. Z kolei sukcesja podatkowa jest uzależniona od możliwości zidentyfikowania wydzielonego zespołu składników jako zorganizowanej części przedsiębiorstwa (ZCP). Jeśli powstanie ZCP, dojdzie do sukcesji podatkowej, w przeciwnym razie nabywca nie będzie korzystać z dobrodziejstw płynących z kontynuacji rozliczeń podatkowych prowadzonych przez zbywcę. W miejsce sukcesji podatkowej znajdzie jednocześnie zastosowanie regulacja kwalifikująca nabywcę do kategorii podmiotów ponoszących odpowiedzialność podatkową za zobowiązania osób trzecich. Może to tworzyć określone ryzyka dla przyjętego modelu biznesowego.
Zorganizowana część przedsiębiorstwa
Jak wskazuje Ordynacja podatkowa, sukcesja podatkowa zachodzi, gdy majątek po podziale stanowi ZCP. W interpretacjach i orzecznictwie podkreśla się, że dla powstania ZCP musi istnieć wyodrębnienie na trzech obszarach: organizacyjnym, finansowym i funkcjonalnym. Ponadto, ZCP musi mieć wydzielony zespół składników niematerialnych i materialnych, w skład czego mogą wchodzić m.in. zobowiązania. Wyodrębnienie organizacyjne istnieje, gdy dany zespół składników jest wewnętrznie wyodrębniony w strukturze firmy np. jako dział, oddział, wydział. Przyjmuje się przy tym, że wyodrębnienie finansowe nie musi oznaczać niezależności finansowej, a np. umożliwienie ewidencji zdarzeń przypisanych do ZCP. Z kolei wyodrębnienie funkcjonalne ma miejsce, gdy wydzielona część spółki może działać jako potencjalnie niezależne przedsiębiorstwo. Przy dokonywaniu kwalifikacji danej masy majątkowej jako ZCP należy przeprowadzić kompleksową ocenę, uwzględniającą aktualne stanowisko organów oraz sądów administracyjnych.. Nawet spełnienie wszystkich przesłanek w niektórych przypadkach może bowiem nie doprowadzić do powstania zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Sukcesja podatkowa a odpowiedzialność podatkowa osób trzecich
Jak wynika z powyższego, istnieje możliwość dokonania podziału spółki kapitałowej przy jednoczesnym braku sukcesji podatkowej. Wówczas może dojść do powstania po stronie nabywcy do odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe zbywcy jako osoby trzeciej. Różnica pomiędzy sukcesją podatkową a odpowiedzialnością podatkową osób trzecich jest natomiast znacząca. W przypadku sukcesji podatkowej zasadą jest przyjęcie wszelkich praw i obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. W jej braku, nabywca nie będzie mógł zatem korzystać z dotychczasowych uprawnień podatkowych łączących się z działalnością prowadzoną przez wydzielony zespół składników majątkowych, będzie natomiast ponosił ryzyko płynące z jego zobowiązań.
Istotnym ryzykiem wiążącym się z wyodrębnieniem zespołu składników jest uznanie przez organ podatkowy, że nie doszło do wydzielenia ZCP, a przez to do sukcesji podatkowej. W takim przypadku osoby prawne przejmujące lub powstałe w wyniku podziału odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem za zaległości osoby dzielonej. Spółka przejmująca składniki majątku ponosi odpowiedzialność do ich wartości netto, nawet gdy zaległość podatkowa nie jest z nimi związana. W określonych przypadkach może to przekreślać biznesowy model spółki i sens samego podziału.
W konkretnych sytuacjach, wątpliwości podatników może budzić zakres przydzielonych w ramach ZCP praw i obowiązków, w szczególności ustalenie jaka część przychodów czy obrotów powinna zostać do niego przypisana. Warto również zauważyć, że przepisy szczególne mogą ograniczać sukcesję podatkową. W szczególności, w określonych przypadkach, dokonanie podziału spółki może zostać zakwestionowane jako czynność zmierzająca do unikania opodatkowania.
Podsumowanie
Jak wynika z powyższego, dokonanie podziału spółki jest pod względem podatkowym niezwykle problematyczne. Polskie przepisy uzależniają sukcesję podatkową od istnienia ZCP, co wywołuje liczne wątpliwości ekspertów. Tymczasem pewność co do powstania ZCP jest kluczowa dla pewności zaistnienia sukcesji podatkowej, a przez to przyjętego modelu biznesowego. Nawet gdyby przyjąć istnienie sukcesji podatkowej, to w niektórych przypadkach sposób przypisania przychodów lub obrotów może być problematyczne. Gdyby natomiast nie doszło do sukcesji podatkowej, odpowiedzialność podatkowa osób trzecich może w niekorzystny sposób wpłynąć na plan biznesowy.
[/et_pb_text][et_pb_text _builder_version="4.4.2" background_color="#FFCC00" custom_margin="-20px||||false|false" custom_padding="30px|30px|30px|30px|false|false"]Sukcesja podatkowa w kontekście podziału spółki kapitałowej jest bardzo skomplikowanym zagadnieniem. Podatnicy muszą mierzyć się z niejasnymi przepisami oraz negatywnymi skutkami podatkowymi w przypadku błędnej wykładni przepisów. W konsekwencji, nieodzownym może być korzystanie z usług doradcy podatkowego, którego opinia zapewni bezpieczeństwo prawnopodatkowe.
[/et_pb_text][/et_pb_column][/et_pb_row][/et_pb_section]