Obsługa prawna spółek
Ustna umowa pomiędzy przedsiębiorcami może rodzić kłopoty - kilka słów o ograniczeniach dowodowych w sprawach gospodarczych.
Nowe przepisy dodane w kodeksie postępowania cywilnego w sprawach gospodarczych wprowadzają pewne ograniczenia przez które przedsiębiorcy mogą zostać pozbawieni dochodzenia roszczeń z umowy zawartej ustnie z innym przedsiębiorcami.
Ogólna zasada prawa cywilnego
Uniwersalną regułę prawa cywilnego stanowi art. 60 K.C., który mówi, że:
z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).
Niezachowanie zaś formy, przewidzianej przepisem szczególnym, może rodzić różne konsekwencje prawne takie, jak:
- nieważność umowy,
- wyłączenie dowodu z zeznań świadków i stron,
- brak wywołania określonych skutków prawnych.
Forma ad probationem – dotychczasowe zasady
Art. 74 kodeksu cywilnego przewiduje, że jeśli przepis szczególny nie wymaga zawarcia umowy w formie pisemnej, dokumentowej lub elektronicznej pod rygorem nieważności, to w razie nie zachowania w/w formy, umowa taka będzie ważna. Jednakże, w razie sporu niedopuszczalny będzie dowód z zeznań świadków lub przesłuchania stron w celu udowodnienia dokonania owej czynności.
Przepis ten posiada również kilka wyjątków. M. in. § 4 stanowi, że niezachowanie formy pisemnej, dokumentowej, czy elektronicznej nie wywoła negatywnych konsekwencji, jeśli jest to umowa zawarta miedzy przedsiębiorcami. Oznacza to, że w tzw. obrocie profesjonalnym umowa może być zawarta ustnie, bez wyżej wskazanego ograniczenia dowodowego.
Jednakże, nowelizacja Kodeksu Postępowania Cywilnego wprowadziła nowe przepisy z zakresu postępowania w sprawach gospodarczych, które doprowadziły do pewnej kolizji zarówno z art. 60 jak i z art. 74 § 4 k.c.
Nowe ograniczenie dowodowe – co się zmienia?
Nowowprowadzony art. 45811 K.P.C. stanowi, że:
czynność strony, w szczególności oświadczenie woli lub wiedzy, z którą prawo łączy nabycie, utratę lub zmianę uprawnienia strony w zakresie danego stosunku prawnego, może być wykazana tylko dokumentem, o którym mowa w art. 773 Kodeksu cywilnego, chyba że strona wykaże, że nie może przedstawić dokumentu z przyczyn od niej niezależnych.
Należy pamiętać, że mimo, iż przepis odnosi się do większego zakresu przypadków – umowa to tylko jedna z czynności których może dokonać strona, a adresatem tego przepisu są nie tylko przedsiębiorcy - to jednak duża część sporów gospodarczych dotyczy właśnie zawierania umów w obrocie profesjonalnym. Bezpieczniejsze dla przedsiębiorcy będzie, więc zawieranie umowy w formie dokumentowej zamiast ustnej, pomimo, że przepisy materialnoprawne pozwalają zawierać przedsiębiorcom w wielu przypadkach umowy w dowolnej formie. Przedsiębiorca zawierając ustną umowę może, bowiem na gruncie omawianego przepisu zostać pozbawiony możliwości dochodzenia roszczeń z tytułu zawarcia takiej umowy.
Podsumowanie
Zawarcie w kodeksie postępowania cywilnego przepisów odrębnych w sprawach gospodarczych, może znacznie utrudnić sądowi szybkie rozpoznanie i rozstrzygnięcie spraw.
Nałożony na strony obowiązek wykazania wszystkich czynności w formie dokumentowej jest niekiedy trudny do zrealizowania w praktyce wobec szybkości działań, jakie mają miejsce w obrocie gospodarczym. Stąd, słuszność wprowadzenia komentowaną regulacją ograniczenia zakresu dopuszczalności przeprowadzania dowodów z zeznań świadków i przesłuchania stron, staje się mocno wątpliwa.
